Odnalezione pozostałości szubienicy w Kamiennej Górze wyróżniają się na tle podobnych reliktów odkrytych w ostatnich latach w Jeleniej Górze, Lubomierzu, Złotym Stoku czy Modrzewiu koło Wlenia (więcej o odkryciu w Kamiennej Górze tutaj). Różnica jest widoczna zarówno w zawartości wnętrza, wyglądzie fundamentów, jak i w późniejszych losach urządzenia. Według najnowszych ustaleń szubienica po rozbiórce w 1820 r. przerobiona została na szafot. Obok niej postawiono także nową, ale wykonaną z drewna szubienicę. Zmiany konstrukcyjne nie były jednak duże i w trakcie rozbiórki pozostawiono fragment muru a następnie przykryto go platformą wykonaną zapewne ze zbitych desek. Nie wiemy dokładnie, kiedy opisywany szafot przestał funkcjonować. Był to już jednak schyłkowy okres stosowania kar śmierci i nasza drewniana konstrukcja nie była zapewne remontowana w późniejszym czasie. Dzięki temu, że mury nie zostały w pełni rozebrane w obecnie stało się możliwe odnalezienie przypuszczalnego miejsca lokacji urządzenia straceń. Dokonał tego Leszek Różański dopatrując się na krawędzi wyniesienia zwanego Górą Sądową (Gerichtberg) niewielkiego wypiętrzenia terenu. Założony w tym miejscu wykop sondażowy odsłonił fragment zachowanego muru.
W trakcie badań okazało się, że wnętrze przez długie dziesięciolecia po rozbiórce musiało służyć za miejsce do składowania śmieci i kamieni. Ich warstwa osiągała maksymalną miąższość 1,3 m. Składały się na nią kamienie małych i bardzo małych rozmiarów, przemieszane z odpadkami pokonsumpcyjnymi kości zwierząt oraz ceramiką (głównie XIX w.). Obecność kamieni można tłumaczyć względami praktycznymi. Współcześnie sąsiedztwem szubienicy jest łąką, lecz w przeszłości mogło to być pole uprawne, natomiast kamienie pozyskane w trakcie prac były deponowane w jedynym miejscu, którego nie udało się wykorzystać pod uprawę, czyli byłej szubienicznej cembrowinie.
Odkryte w trakcie prac sondażowych relikty charakteryzowały się wyraźną oszczędnością. Kamienie były połączone słabą zaprawą. W niektórych miejscach nie było jej w ogóle. Szerokość ławy wynosiła natomiast tylko 0,58-0,62 m. Bardzo silna zaprawa, z dużym udziałem wapna, wystąpiła w fundamentach ze Złotego Stoku i Lubomierza. Nieco mniej wapna posiadała w składzie zaprawa użyta w fundamencie z Jeleniej Góry. Widać zatem, że szubienica w Kamiennej Górze była stawiana w niekorzystnych ekonomicznie czasach. Być może miało to miejsce w XVI w., skoro podczas budowy nowej szubienicy w Chełmsku Śląskim w 1593 r. wspomniano, aby wystawić ją taką – wie ihn Landeshut schon längst besaß.
W trakcie eksploracji wnętrza odnaleziony został liczny materiał zabytkowy – głównie ceramika. Znaleziono łącznie 52 fragmenty naczyń. W tym: 39 fragmentów garnków (11 fr. partii przydennych, 12 fr. wylewów, 11 fr. brzuśców, 5 fr. uch), 3 fr. talerza, 8 fr. patelni, 1 fr. pokrywki, 1 fr. nieokreślony oraz jeden fragment wylewu pucharu kamionkowego. Ceramika w większości była polewana obustronnie. Polewa miała barwę ciemnobrązową rzadziej zieloną lub beżową. Wystąpiło także kilka fragmentów bez polewy. Technologicznie ceramikę można datować na XVIII do XIX w. Jednak większy udział procentowy reprezentowała ceramika z XIX w. Przypuszczamy, że dostała się do szubienicy już po jej rozbiórce. Do ciekawszych znalezisk zaliczyć należy nieudany wypał kafla narożnego. Jest on widocznie zdeformowany, dodatkowo do jego zewnętrznej ścianki przylega fragment pochodzący z innego egzemplarza, który przykleił się w trakcie zalegania w komorze piecowej. Kafel posiada ciemnozieloną polewę. Pośrednio ten typ znaleziska świadczy o istnieniu jakiegoś zakładu produkcyjnego w najbliższym sąsiedztwie stanowiska. Dalej odnaleziono szklane dno kielicha (?) na płaskiej podstawie o śr. 3,9 cm i wysokości 1,9 cm, oraz niewielkich rozmiarów podkówkę z tkwiącym w niej gwoździem. Jej wymiary wynosiły: szer. 5,5 cm, wys. 5,3 cm. Wśród zabytków metalowych znajdował się również fragment cynowej łyżeczki, fr. składanego scyzoryka i fr. brzytwy. Odnaleziono również fragment cybucha sygnowanego: KLARIS I:/ IN GOUDA. Ta rodzina rzemieślnicza działała w Goudzie w latach 1696-1779. Napis był przedzielony czterema poziomymi pierścieniami.
Badania archeologiczne na dawnym miejscu straceń w Kamiennej Górze będą kontynuowane być może już wiosną 2013 r. Szczególnie, że przeprowadzony sondaż archeologiczny pozytywne został odebrany przez miejscowe władze i mieszkańców. Zainteresowanie zaowocowało również kilkoma artykułami na temat badań w regionalnych i ogólnopolskich mediach.
Paweł Duma, Daniel Wojtucki